Kariery polityczne świeckich działaczy z Małopolski w okresie panowania Zygmunta III Wazy (1587-1632): strategie i metody

Kierownik projektu: mgr Agata Kwiatek

Tytuł projektu: Kariery polityczne świeckich działaczy z Małopolski w okresie panowania Zygmunta III Wazy (1587-1632): strategie i metody

Środki przyznane:  124 370 zł

Data zawarcia:  2023-02-02

Instytucja finansująca: Narodowe Centrum Nauki

Opis projektu:

Podstawowy problem badawczy projektu koncentruje się wokół zdefiniowania odpowiedzi na pytanie o kierunki realizacji kariery politycznej przez świeckich działaczy szlacheckich, będących  posesjonatami w Małopolsce (rozumianej w wąskim ujęciu jako obszar obejmujący województwa: krakowskie z księstwami oświęcimskim i zatorskim, lubelskie oraz sandomierskie), którzy nie wywodzili się z rodzin należących do elity władzy, a których szczyt aktywności politycznej przypadał na okres panowania Zygmunta III Wazy w Rzeczpospolitej (1587–1632). W dotychczasowej historiografii w sposób wyczerpujący omówiono skład elity senatorsko-dygnitarskiej. Tymczasem działacze średnioszlacheccy, którzy nie sprawowali najważniejszych urzędów ministerialnych, ale wielokrotnie wykonywali funkcje marszałków sejmikowych, posłów i deputatów do Trybunału Koronnego, wpływali na kształt polityki poszczególnych województw, oddziałując w ten sposób na decyzje podejmowane na szczeblu ogólnopaństwowym. Wszystkie trzy przypadki łączył ze sobą sposób uzyskiwania desygnacji, odzwierciedlający popularność i  przydatność kandydata dla okolicznej szlachty oraz przedstawicieli elit (w tym samego monarchy), zainteresowanych promowaniem jednostek przychylnych nawiązaniu obopólnej współpracy.

Moje badania będą się opierać na próbie przeanalizowania trzech grup czynników, wpływających na rozwój karier szlacheckich: uwarunkowań wewnętrznych, zewnętrznych oraz jednostkowych. W ramach pierwszej grupy analizie zostaną poddane: 1) pozycja społeczno-majątkowa rodziny, 2) pokrewieństwa i koligacje działaczy, 3) rodzaj i charakter urzędów, sprawowanych przez członków rodziny, 4) problem wielodzietności, 5) kwestia długości życia ojca i ewentualnej opieki sprawowanej nad małoletnim. Wśród czynników zewnętrznych wyróżniłam: 1) zagadnienie osobistego stosunku monarchy do szlacheckiego aktywisty, 2) uzyskanie jednorazowego wsparcia członka elity politycznej, 3) nawiązanie relacji klientalnych lub quasiklientalnych oraz 4) poparcie lokalnej społeczności. Do ostatniej kategorii uwarunkowań zaliczam: 1) zdobyte wykształcenie i edukację, 2) wyznanie, 3) doświadczenie w instytucjach publicznych, 4) zasługi wojenne, 5) prezencję i elokwencję danej jednostki oraz 6) kwestię jej zdrowia i długości życia.

Wyniki badań zostaną opublikowane w serii artykułów sporządzonych w języku polskim oraz angielskim. Publikacje zostaną umieszczone w wolnym dostępie, aby umożliwić dotarcie do nich zarówno profesjonalistom, jak i pasjonatom.