5 I 2022
5 I 2022 zmarła prof. Irena Kaniewska (1930-2022), badaczka dziejów Polski nowożytnej, specjalizująca się w dziejach polskiego parlamentaryzmu. Naukowo zajmowała się też panowaniem dwóch ostatnich Jagiellonów i ruchem egzekucyjnym. Autorka wielu monografii oraz edycji źródłowych, w tym monumentalnych „Listów króla Zygmunta Augusta do Radziwiłłów”. Członek Komisji Nauk Historycznych PAN w Krakowie oraz Komisji do Badań nad Renesansem i Reformacją Komitetu Nauk Historycznych PAN.
10 I 1856
10 I 1856 w Dąbrowo Wielkie urodził się prof. Antoni Karbowiak (1856-1919), pedagog, historyk oświaty i wychowania. Prekursor akademickich badań historii wychowania w Polsce i jako pierwszy habilitował się w 1905 roku z historii wychowania. Jego zainteresowania naukowe obejmowały nieomal wszystkie epoki. Nauczyciel Wyższej Szkoły Przemysłowej w Krakowie, nagrodzony tytułem profesora przez Radę Szkolną Krajową w 1894 roku. W 1919 roku mianowany profesorem tytularnym nadzwyczajnym.
15 I 1876
15 I 1876 w Mikluszowicach koło Bochni urodził się mediewista polski prof. Jan Ptaśnik (1876-1930), profesor nie tylko UJ, ale wcześniej też Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Autor licznych wydawnictw źródłowych oraz innych studiów. Do jego zainteresowań badawczych należały stosunki Polski z Kurią Papieską oraz wpływy kultury włoskiej na miasto Kraków. Redaktor Kwartalnika Historycznego. W latach 1898-1900 prezes KNHS UJ.
21 I 1913
21 I 1913 zmarł fizyk prof. August Witkowski (1854-1913), wybitny znawca teorii gazów. Rektor UJ w latach 1910-1911 oraz dyrektor Zakładu Fizycznego, od którego budynek nosi nazwę (pełna nazwa to Collegium Phisicum im. Augusta Witkowskiego), czyli na ul. Gołębiej 13, gdzie obecnie znajduje się Instytut Historii.
24 I 1898
24 I 1898 w Krakowie urodził się prof. Sylwiusz Mikucki (1898-1983), prawnik i historyk. Wieloletni kierownik Katedry Archiwistyki i Nauk Pomocniczych Historii UJ, dlatego wśród jego zainteresowań badawczych można wyróżnić heraldykę, paleografię polską i ruską, dyplomatykę i archiwistykę. Mistrz w odczytywaniu i analizie średniowiecznego pisma łacińskiego i rozwinął szerokie badania nad heraldycznymi materiałami dzielnicowymi. Aresztowany w „Sonderaktion Krakau”. W latach 1960-1967 dyrektor Instytutu Historycznego, a równolegle też dziekan Wydziału Filozoficzno – Historycznego i prorektor UJ. Uczestniczył w przekształcaniu placówek PAU w PAN.
27 I 1932
27 I 1932 urodził się prof. Zygmunt Łukawski (1932-1989), badający stosunki polsko-rosyjskie. Kierownik Zakładu Historii Europy Wschodniej. Autor m.in. Koło Polskie w rosyjskiej Dumie Państwowej w latach 1906–1909, Polacy w rosyjskim ruchu socjaldemokratycznym w latach 1883–1893. Pełnił wiele funkcji społecznych, był m.in. przewodniczącym Rady Naukowej Muzeum Lenina w Krakowie, a także wiceprzewodniczącym Komisji Historycznej Polsko-Radzieckiej. Zasiadał również w Radzie Narodowej m. Krakowa28 I 1917
28 I 1917 w Petersburgu urodziła się prof. Kamilla Mrozowska (1917-2002), historyk oświaty i wychowania głównie w okresie Oświecenia oraz historii UJ i jego ludzi w XIX wieku. Autorka wielu publikacji: monografii, rozpraw i artykułów, wydawnictw źródłowych, podręczników. Żołnierz AK i uczestnik powstania warszawskiego w 1944 roku. W latach 1971-1977 była dyrektorem Instytutu Pedagogiki UJ, później też kierownikiem Zakładu Historii Oświaty i Kultury w Instytucie Historii UJ.
3 II 1999
3 II 1999 zmarł mediewista prof. Zbigniew Perzanowski (1922-1999), historyk i archiwista. Kierownik Zakładu Nauk Pomocniczych Historii i Archiwistyki UJ. Wydawca źródeł historycznych, dyrektor Archiwum Państwowego w Krakowie. Do jego zainteresowań badawczych należały dyplomatyka, paleografia, geografia historyczna i heraldyka. Spod jego skrzydeł wyszło wielu historyków i archiwistów. Był także opiekunem KNHS UJ.
7 II 1883
7 II 1883 zmarł nowożytnik polski prof. Józef Szujski (1835-1883), wydawca źródeł, polityk, pisarz, organizator nauki, publicysta oraz przedstawiciel tzw. krakowskiej szkoły historycznej. Urodził się 16 czerwca 1835 r. w Tarnowie. Po powstaniu styczniowym współpracował przy powstaniu czasopisma ,,Przegląd Polski”. Jeden z czołowych i wpływowych polityków stronnictwa konserwatywnego, współautor ,,Teki Stańczyka”. Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiej, w 1869 r. wygłosił wykład inauguracyjny nowej Katedry Historii Polskiej, której był też kierownikiem. Wpierw prodziekan i dziekan Wydziału Filozoficznego, a w latach 1878–1879 pełnił funkcję rektora UJ. Współtwórca i sekretarz generalny Akademii Umiejętności.
17 II 2006
17 II 2006 zmarł prof. Józef A. Gierowski (1922-2006), związany z UJ, a wcześniej też z Uniwersytetem Wrocławskim. Zajmował się historią nowożytną, a zwłaszcza epoką saską. Twórca i kierownik Międzywydziałowego Zakładu Historii i Kultury Żydów w Polsce. Pierwszy dyrektor Instytutu Historii na Wydziale Filozoficzno-Historycznym UJ. W latach 1981–1987 rektor UJ, a później też poseł na Sejm w latach 1985–1989. W tym czasie walczył o jak najszerszą autonomię szkół wyższych. Współinicjator budowy nowego kampusu UJ. Podczas wojny żołnierz AK.
19 II 1903
19 II 1903 w Krakowie urodził się prof. Kazimierz Piwarski (1903-1968), profesor historii nowożytnej polski i powszechnej na UJ, a na parę lat przymusowo przeniesiony na Uniwersytet Poznański. Interesował się historią XVII w. (głównie stosunki polsko-francuskie), okresem międzywojennym (zwłaszcza traktatem monachijskim) i dziejami Ziem Zachodnich. Aresztowany podczas akcji ,,Sonderaktion Krakau”, więzień Sachsenhausen i Dachau. W latach 1948–1950 dziekan Wydziału Humanistycznego. Wykładowca w Wyższej Szkole Nauk Społecznych i Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie, której został rektorem. Dyrektor Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie.
27 II 1990
27 II 1990 zmarł prof. Henryk Wereszycki (1898-1990), historyk XIX wieku. Urodził się w 1898 roku we Lwowie. Związany najpierw z Uniwersytetem Wrocławskim, następnie z UJ. Symbol badawczej niezależności w okresie PRL, co znacznie odznaczyło się na jego życiu i karierze naukowej. Doktor honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego. W Collegium Witkowskiego na półpiętrze między parterem a pierwszym piętrem wisi jego tablica pamiątkowa, którą zafundował krakowski oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego.
4 III 1912
4 III 1912 zostało otwarte Collegium Phisicum, gdzie przez ponad 50 lat kształcili się przyszli fizycy, a później historycy. Budowie towarzyszyły niemałe problemy, m.in. protesty Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. Budynek miał ostatecznie stanąć w południowo-zachodniej części Ogrodu Profesorskiego. Autor planów oraz kierownik budowy starszy inżynier Gabriel Niewiadomski wykorzystał elementy stylów neogotyckiego, neoromańskiego i secesyjnego. Po śmierci inicjatora budowy fizyka prof. Augusta Witkowskiego w 1913 roku na jego cześć nazwano budynek jego imieniem, czyli Collegium Phisicum im. Augusta Witkowskiego – w skrócie Collegium Witkowskiego.
9 III 1994
9 III 1994 zmarł historyk oświaty i kultury prof. Henryk Barycz (1901-1994), profesor UJ i Uniwersytetu Wrocławskiego. Urodził się w 1901 roku w Starym Sączu. Na polu naukowym interesował się dziejami szkolnictwa wyższego - głównie UJ, reformacją polską, stosunkami Polski z krajami europejskimi (zachodnimi i południowymi), historią nauki, dziejami Śląska oraz biografistyką. W 1975 mianowany tytułem profesora zwyczajnego. Dyrektor Archiwum UJ, profesor kontraktowy w Zakładzie Historii Nauki i Techniki Polskiej Akademii Nauk, wiceprezes Polskiej Akademii Umiejętności (1989–1994), od 1973 członek Polskiej Akademii Nauk.
12 III 1931
12 III 1931 roku w Starym Sączu urodził się ks. prof. Józef Stanisław Tischner (1931-2000), patron auli Collegium Witkowskiego. Ks. Tischner służył duchowo ludziom nauki poprzez odprawianie mszy i rekolekcji w krakowskiej kolegiacie św. Anny. Związany z NSZZ ,,Solidarność”, a podczas jej pobytu wraz z Lechem Wałęsa w Krakowie 1980 roku, wygłosił homilię Solidarność sumień. Współtwórca Wydziału Filozoficznego Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie (obecnie Uniwersytet Papieski Jana Pawła II), którego został dziekanem. Wykładowca Instytutu Filologii Polskiej UJ, a że jego wykłady cieszyły się wielką popularnością, dlatego też zostały przeniesione do auli Collegium Witkowskiego. W każdy wtorek o godz. 18.00 wykładał tam dla ponad 300 osób Fenomenologię ducha Georga W. F. Hegla.
13 III 1968
13 III 1968 był dniem strajków ulicznych, w których brali udział również studenci. Podążali oni spod akademika ,,Żaczek” na Rynek Główny, jednak musieli schronić się w budynkach Collegium Novum i Witkowskiego przed napierającą na nich milicją. Funkcjonariusze, chcący rozproszyć manifestantów, używali w tym celu pałek, gazów łzawiących i armatek wodnych. Większość studentów próbowała schronić się w Collegium Novum, ale część z nich podążyła również do Collegium Witkowskiego. Mediewista Józef Mitkowski widział całe zdarzenie przez okno dzisiejszego Instytutu Historii, co później na prośbę rektora UJ zrelacjonował. Wydarzenie miało charakter gwałtu porównywanego do działań hitlerowców w 1939 r.
18 III 1907
18 III 1907 w Dobrucowej urodził się historyk i regionalista prof. Józef Garbacik (1907-1976). Naukowo zajmował się czasami mediewistycznymi i nowożytnymi. Do jego zainteresowań należał region Jasła i Krosna. Inicjował też badania regionalne nad dziejami Małopolski jako redaktor „Małopolskich Studiów Historycznych”. Redaktor „Kwartalnika Historycznego” i „Wiadomości Historycznych”. Jako docent etatowy, pełnił funkcję dziekana Wydziału Historyczno-Filozoficznego UJ. Pierwszy dziekan Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, a później w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie.
25 III 1999
25 III 1999 zmarł historyk i slawista prof. Henryk Adam Batowski (1907-1999), profesor historii powszechnej najnowszej. Urodził się w 1907 roku we Lwowie. Znawca stosunków międzynarodowych i dziejów dyplomacji. Lektor języków słowiańskich na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie i UJ. Publicysta i korespondent prasy polskiej w Pradze oraz Belgradzie. Aresztowany w „Sonderaktion Krakau”, więzień obozów Sachsenhausen i Dachau. Później wykładowca tajnego nauczania i kierownik Podziemnej Szkoły Nauk Politycznych przy UJ.
29 III 2018
29 III 2018 zmarł prof. Mariusz Markiewicz (1957-2018), znawca historii powszechnej nowożytnej. Wpierw zastępca dyrektora Instytutu Historii ds. Studenckich, a w latach 1993-1999 Dyrektor Instytutu Historii UJ, wieloletni kierownik Zakładu Historii Powszechnej Nowożytnej. Autor m.in. podręcznika akademickiego do historii nowożytnej Polski. Członek korespondent Royal Historical Society (od 1997 roku) oraz członek Komisji Historycznej Polskiej Akademii Nauk w Krakowie.
7 IV 2019
7 IV 2019 zmarł prof. Andrzej Banach (1944-2019), zajmujący się dziejami kultury, oświaty i nauki, badacz dziejów UJ. Urodził się w 1944 roku w Nowym Sączu. Kierownik Zakładu Historii Oświaty i Kultury, w latach 1999-2005 sprawujący funkcję prodziekana, a później do 2012 dziekana Wydziału Historycznego UJ. Współautor Dziejów Uniwersytetu Jagiellońskiego (Kraków 2000) i redaktor naczelny Kroniki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Znany z prac o studiach młodzieży chłopskiej w Uniwersytecie Jagiellońskim oraz ich karierach. Przewodniczący Jury Nagrody im. Galla Anonima „Pro historia Polonorum”, członek Kapituły Nagrody im. Profesorów Wacława Felczaka i Henryka Wereszyckiego. Został odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej.
12 IV 1918
12 IV 1918 zmarł badacz dziejów nowożytnych Polski prof. Wincenty Zakrzewski (1844-1918). Urodził się 11 lipca w Dobrzykowej. Profesor UJ, prekursor nowoczesnych studiów nad reformacją polską, naukowo interesował się też edytorstwem źródeł historycznych. Razem ze Stanisławem Smolką współkierownik Ekspedycji Rzymskiej AU, która miała na celu poszukiwanie materiałów źródłowych związanych z dziejami Polski, a znajdujących się w archiwach watykańskich. W latach 1890–1891 pełnił funkcję rektora UJ.
16 IV 1861
16 IV 1861 w Prędocinku pod Radomiem urodził się prof. Karol Potkański (1861-1907), historyk, etnolog i etnograf, taternik. Jeden z założycieli Muzeum Etnograficznego w Krakowie. Jego prace cechowała interdyscyplinarność głównie poprzez posiłkowanie się badaniami z zakresu etnologii i socjologii, co było raczej nowością wśród grona historyków. Jego zainteresowania badawcze skupiały się wokół stosunków społeczno-gospodarczych w średniowieczu, zwłaszcza zaś na ziemiach polskich, ale też zagadnienia pierwotnego osadnictwa.
21 IV 1889
21 IV 1889 w Rzeszowie urodził się prof. Roman Grodecki (1889 – 1964), świetny znawca źródeł historycznych. Zajmował się historią gospodarczą średniowieczną, NPH i edytorstwem. Inicjował badania nad polską średniowieczną polityką menniczą i obyczajów dyplomatycznych w Polsce średniowiecznej. Doktor honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego od 1959 roku. Profesor Akademii Handlowej w Krakowie i wykładowca historii gospodarczej i społecznej w Państwowej Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie.
24 IV 1970
24 IV 1970 w ramach reformy organizacyjnej UJ, został powołany Instytut Historii na Wydziale Filozoficzno-Historycznym UJ. Pierwszym dyrektorem został prof. Józef Gierowski. Instytut Historii jest największą jednostką organizacyjną Wydziału Historycznego i zalicza się do największych instytutów w skali Uniwersytetu Jagiellońskiego.
5 V 1865
5 V 1865 w Kętach urodził się uczony, archiwista, nauczyciel prof. Stanisław Krzyżanowski (1965-1917), który na UJ studiował prawo i historie. Jako pierwszy na UJ otrzymał habilitację z zakresu NPH w 1890 roku, co poskutkowało wprowadzeniem wykładów z tej dziedziny w kanon akademickich. Twórczość z zakresu dyplomatyki, paleografii, edycji źródłowej, katalogów archiwalnych. Stworzył naukowe standardy, które istnieją i są używane do dzisiaj w randze nie tylko krakowskiej, ale ogólnopolskiej. Od 1897 dyrektor Archiwum Akt Dawnych Miasta Krakowa i dzięki jego staraniom pozyskał budynek przy ul. Siennej 16, gdzie oprócz Archiwum siedzibę znalazło także Towarzystwo Przyjaciół Zabytków i Historii Miasta Krakowa, którego był założycielem.
9 V 1878
9 V 1878 we Lwowie urodził się mediewista prof. Władysław Semkowicz (1878-1949), prawnik, historyk, geograf i kartograf. Najwybitniejszy specjalista w zakresie NPH i wydawca źródeł, który inicjował systematyczne badania genealogiczne i geograficzno-historyczne. Współtwórca i prezes Polskiego Towarzystwa Heraldycznego (1925–1932), a później też redaktor jego wydawnictw. Współtwórca Komisji Atlasu Historycznego Polski, członek Polskiej Akademii Umiejętności. Aresztowany w akcji „Sonderaktion Krakau”, później więziony w Sachsenhausen.
15 V 1185
15 V 1185 w Dąbrowie Tarnowskiej urodził się prof. Marian Kukiel (1885-1973), żołnierz, polityk, organizator życia naukowego. Współtwórca nowoczesnej dyscypliny w badaniu historii – historii wojskowej. Naukowo zajmował się okresem późnej nowożytności aż do historii najnowszej, zwłaszcza zaś tematyką insurekcyjną oraz czasami napoleońskimi. W czasie I wojny światowej jako Legionista, a w drugiej jako obrońca Lwowa i następnie dowódca I Korpusu Polskiego. Późniejszy minister spraw wojskowych w kolejnych rządach Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie. Po wojnie zdecydował się pozostać na emigracji, gdzie dalej uprawiał naukę. Współtwórca Instytutu Historycznego im. gen. Sikorskiego (obecnie Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego) w Londynie, który powstał w 1945 roku.
29 V 1916
29 V 1916 w Golbicach pod Łęczycą urodził się historyk i polityk prof. Wacław Felczak (1916-1993), znawca dziejów Europy środkowej, Węgier i Jugosławii. W czasie II wojny światowej kurier Rządu RP na Uchodźstwie, a po wojnie kontynuował służbę kurierską na rzecz Rządu RP na Emigracji. W 1948 po długotrwałym śledztwie skazany na dożywocie, zwolniony z więzienia po ośmiu latach – w październiku 1956. Inspirował formowanie się części antykomunistycznej opozycji węgierskiej. Tablica pamiątkowa poświęcona Profesorowi znajduje się w Collegium Witkowskiego pomiędzy parterem a pierwszym piętrem (na półpiętrze), która została ufundowana przez Wydział Historyczny i Instytut Historyczny UJ.
30 V 1964
30 V 1964 zmarł nowożytnik polski prof. Kazimierz Lepszy (1904-1964). Naukowo interesował się sprawami wewnętrznymi Rzeczpospolitej Polskiej w XVI wieku, zagadnieniem polityki bałtyckiej i pomorskiej oraz historii floty polskiej, ale też myślą Odrodzenia. Został aresztowany podczas akcji „Sonderaktion Krakau”, po zwolnieniu z obozu w Dachau wykładowca tajnego nauczania. W latach 1962–1964 jako rektor UJ dążył do wszechstronnego rozwoju Uniwersytetu. Redaktor naczelny Polskiego Słownika Biograficznego. Podczas studiów dwukrotny prezes KNHS UJ w latach 1925-1927.
4 VI 1856
4 VI 1856 w Złoczowie na Podolu urodził się historyk i bibliotekarz prof. Fryderyk Papée (1856-1940). Do jego zainteresowań badawczych należała historia Polski XV i XVI wieku, historia średniowiecznej Europy Wschodniej i dyplomatyka. Pełnił funkcję kustosza Biblioteki Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, pracował też w Bibliotece Książąt Czartoryskich i Bibliotece Polskiej Akademii Umiejętności. W latach 1905−1926 jako dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej nie tylko poszerzył zbiory biblioteki, ale też zainicjował budowę nowego gmachu BJ. Współredaktor „Kwartalnika Historycznego”.
7 VI 1873
7 VI 1873 w Częstochowie urodził się prof. Wacław Tokarz (1873-1937), nowożytnik polski, historyk wojskowości, edytor, profesor UJ i UW. Udzielał się również w wojsku jako legionista, a później też będąc pułkownikiem. Kierownik Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego. Założyciel i pierwszy prezes Towarzystwa Przyjaciół Historii Warszawy. Fundator tablicy w Collegium Novum UJ (I p.), upamiętniającej Hugona Kołłątaja.
16 VI 1946
16 VI 1946 zmarł prof. Józef Feldman (1899-1946). Zajmował się historią powszechną i historią dyplomacji XIX i XX wieku, ale też czasami saskimi. Jeden z inicjatorów powstania Międzynarodowego Instytutu Historii Rewolucji Francuskiej w Paryżu. Jako student dwukrotny prezes KNHS UJ w latach 1920-1922. W latach 1929-1939 nauczał też w Szkole Nauk Politycznych. Stworzył tzw. „kółko feldmanowskie”, czyli grono młodych naukowców, dla których był nie tylko mentorem, ale też bliskim przyjacielem.
27 VI 1933
27 VI 1933 w Stanisławowie urodziła się mediewistka prof. Bożena Wyrozumska (1933-2022). Naukowo zajmowała się okresem średniowiecza i NPH, a zwłaszcza zaś biografistyką, dziejami miast małopolskich i instytucji miejskich, ale także historią krakowskich Żydów w średniowieczu. Wydała wiele edycji źródłowych. Wieloletnia koordynatorka Dnia Pamięci Uniwersyteckiej w dniu 6 listopada, która zapoczątkowała tradycję składania kwiatów na grobach profesorów Wydziału Historycznego. Działaczka opozycyjna w czasach komunizmu.
29 VI 1854
29 VI 1854 we Lwowie urodził się prof. Stanisław Smolka (1854-1924), który profesurę zwyczajną uzyskał już w 1880 roku, mając nawet 30 lat. Po śmierci J. Szujskiego na czele katedry historii Polski w latach 1883–1903. W latach 1896-1898 rektor UJ; był także sekretarzem generalnym Akademii Umiejętności. Mediewista polski, ale zajmował się też historią powszechną średniowieczną i nowożytną. Wybitny organizator nauki.
7 VII 1988
7 VII 1988 wpisano Collegium Witkowskiego do rejestru zabytków Krakowa przez wojewódzkiego konserwatora.
17 VII 1965
17 VII 1965 zmarł prof. Jan Dąbrowski (1890-1965), profesor UJ i Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Naukowo zajmował się dziejami średniowiecznej Polski i Węgier oraz stosunków polsko-węgierskich i polsko-włoskich. Aresztowany podczas akcji „Sonderaktion Krakau”, zwolniony po interwencji władz węgierskich; wykładał w tajnym nauczaniu. Sekretarz generalny PAU, członek prezydium PAN. Pełnił funkcję dziekana Wydziału Historycznego, a w latach 1948−1952 prorektor UJ. W 1954 został dyrektorem Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie.
23 VII 1935
23 VII 1935 w Krakowie urodził się nowożytnik prof. Władysław Andrzej Serczyk (1935-2014), znawca historii Rosji i Ukrainy oraz stosunków polsko-kozackich i polsko-ukraińskich. W latach 1974−1978 pełnił funkcję dyrektora Biblioteki Jagiellońskiej. Kierownik Katedry Historii Europy Wschodniej. W latach 1978−1981 prorektor UJ ds. nauki i współpracy z zagranicą. Od 1986 związany z Filią Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, które później był też prorektorem. Od 1997 pracował w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie, gdzie zorganizował Zakład Historii i Kultury Europy Wschodniej, którym kierował.
29 VII 1908
29 VII 1908 w Krakowie urodziła się mediewistka prof. Krystyna Pieradzka (1908-1986). Do jej zainteresowań badawczych można zaliczyć historię miasta Krakowa XIII–XVI wieku oraz dzieje Śląska i Łużyc. Po wojnie, w 1945, przystąpiła do zorganizowania Seminarium Historycznego. Później kierowała Zakładem Historii Powszechnej Średniowiecza. Członek wielu instytucji naukowych i wieloletni sekretarz Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.
5 VIII 1926
5 VIII 1926 w Ustroniu urodził się prof. Andrzej Pilch (1926-2011), wybitny znawca i badacz historii Polski i Polonii, w tym zwłaszcza dziejów jego rodzinnych stron – Śląska Cieszyńskiego i pogranicza polsko-czeskiego w drugiej połowie XIX i w XX w. Pełnił funkcję prodziekana Wydziału Filozoficzno-Historycznego i wicedyrektora Instytutu Historii, a w latach 1978–1981 prorektora UJ. Organizator i kierownik Pracowni Historycznej Polonijnego Ośrodka Naukowo-Dydaktycznego UJ. Wychowawca wielu pokoleń historyków, znakomity organizator życia naukowego, autor licznych prac naukowych.
6 VIII 1932
6 VIII 1932 w Radoszycach urodził się prof. Mariusz Kulczykowski (1932-2018), znawca historii społecznej, gospodarczej i politycznej XVIII i XIX wieku. Prowadził badania porównawcze nad kształtowaniem się inteligencji polskiej oraz formowaniem i przemianami elit w Europie Środkowej. W latach 1972–1982 dziekan Wydziału Filozoficzno-Historycznego UJ. Długoletni kierownik Pracowni Dziejów Małopolski, a następnie Zakładu Historii Polski Nowoczesnej UJ.
10 VIII 1863
10 VIII 1863 w Janowie urodził się nowożytnik prof. Wiktor Czermak (1863-1913). Naukowo zajmował się historią powszechną i polityczną Polski XVII wieku, a zwłaszcza zaś panowaniem dwóch ostatnich Wazów. W ośrodku krakowskim zainicjował regularne badania nad stosunkami polsko-szwedzkimi w XVII i XVIII wieku. Długoletni kurator KNHS UJ.
16 VIII 1875
16 VIII 1875 w Maszkienicach urodził się prof. Franciszek Bujak (1875-1953). W 1909 roku mianowany na profesora nadzwyczajnego. Historyk dziejów gospodarczych i społecznych Polski, działacz polityczny, profesor UJ, a od 1919 związany z UW oraz z Uniwersytetem Jana Kazimierza we Lwowie. Twórca dydaktyczno-naukowego ośrodka historii gospodarczej na UJ. Stworzył szkołę badawczą polskiej historii gospodarczej, zwłaszcza dziejów wsi.
19 VIII 1886
19 VIII 1886 w Nowym Wiśniczu urodził się prof. Ludwik Piotrowicz (1886-1957), filolog klasyczny i historyk. Autor ,,Dziejów rzymskich”. Pierwszy kierownik Katedry Historii Starożytnej na UJ. Aresztowany podczas akcji „Sonderaktion Krakau”, po zwolnieniu z obozu Sachsenhausen prezes Rady Głównej Opiekuńczej w Krakowie. Prezes Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego i redaktor „Wiadomości Numizmatycznych”. Jego żona Zofia z Rozwadowskich Piotrowiczowa przekazała kamienicę przy ul. Michałowskiego 9 Uniwersytetowi Jagiellońskiemu - dzisiejsze miejsce Wydawnictwo UJ, Centrum Promocji i Komunikacji UJ, a także redakcji „Alma Mater”.
2 IX 1925
2 IX 1925 w Dębicy urodził się prof. Józef Buszko (1925-2003), znawca historii Polski i historii powszechnej XIX i XX wieku. Do jego zainteresowań badawczych należały dzieje społeczne i ruchy polityczne, historia Galicji i Austro-Węgier, historia austriackiego parlamentaryzmu i działalność Polaków w parlamencie wiedeńskim, ale też dzieje Krakowa i UJ. Sprawował funkcję prorektora UJ (1968-1975) i dyrektora Instytutu Historii UJ (1978-1981). Kierownik Zakładu Historii Polski Najnowszej w Instytucie Historii UJ. Wieloletni redaktor „Studiów Historycznych".
6 IX 1933
6 IX 1933 urodziła się prof. Danuta Czerska (1933-2005), kierownik Zakładu Historii Europy Wschodniej. Naukowo zajmowała się dziejami Rosji i Europy Wschodniej XVI−XVII wieku oraz paleografią ruską, ale też prawodawstwem pierwszych Romanowów. Autorka biografii Borysa Godunowa i Dymitra Samozwańca.
11 IX 1995
11 IX 1995 zmarł nowożytnik prof. Leszek Hajdukiewicz (1924-1995). Naukowo interesował się historią szkolnictwa i edukacji, historią kultury umysłowej i biografistyką. Uważany za znawcę historii UJ. W 1963 aż do emerytury kierownik Archiwum UJ, od 1990 roku Archiwariusz Uniwersytecki. Autor około 100 biogramów do Polskiego Słownika Biograficznego.
18 IX 1942
18 IX 1942 w Krakowie urodziła się prof. Maria Dzielska (1942-2018), filolog klasyczny i tłumaczka tekstów źródłowych. Naukowo interesowała się dziejami i kultury późnego antyku i Bizancjum. W 1995 roku jej monografia „Hypatia z Aleksandrii” została uznana w USA za najlepszą książką historyczną 1995 roku. Zastępca przewodniczącego Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Wychowawca wielu pokoleń historyków, archeologów i filologów klasycznych, popularyzatorka kultury antycznej i tradycji patriotycznych.
20 IX 1918
20 IX 1918 we Lwowie urodziła się prof. Helena Madurowicz-Urbańska (1918-2008). Inicjatorka nowych badań nad dziejami społecznymi i gospodarczymi Galicji, twórczyni bibliografii historii Polski w XIX wieku. Za działalność w ruchu oporu została aresztowana w 1943 roku i więziona w obozach koncentracyjnych na Majdanku, w Auschwitz, Ravensbrück i Buchenwaldzie. Od 1966 roku kierownik Zakładu Historii Społeczno-Gospodarczej, a od 1971 Pracownią Statystyki i Metod Informacji Naukowej (późniejszy Zakład Historii Społeczno-Gospodarczej i Statystyki).
29 IX 2015
29 IX 2015 zmarł prof. Wojciech Rojek (1954-2015). Zajmował się historią stosunków międzynarodowych XIX i XX wieku, historią polskiej emigracji niepodległościowej oraz dyplomacji europejskiej w okresie międzywojennym. Pełnił funkcję zastępcy dyrektora Instytutu Historii, a następnie dyrektora. Kierownik Zakładu Historii Powszechnej Najnowszej. Autor ponad 200 publikacji.
2 X 2008
2 X 2008 zmarł historyk starożytności prof. Józef Wolski (1910-2008), profesor UJ, a także Uniwersytetu Łódzkiego i Wrocławskiego. Urodził się w 1910 roku w Tarnowie. Znawca historii Grecji klasycznej i epoki hellenistycznej oraz autor cenionego podręcznika Starożytność i współautor Atlasu historycznego świata. Aresztowany podczas akcji „Sonderaktion Krakau”, a później więziony w obozach Sachsenhausen i Dachau, po zwolnieniu wykładowca tajnego nauczania UJ. Kierownik Katedry Historii Starożytnej, ale też dziekan Wydziału Historyczno-Filozoficznego (1965-1968). Doktor honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego. Patron sali nr 108 w Collegium Witkowskiego.
6 X 2015
6 X 2015 zmarła prof. Renata Dutkowa (1927-2015), historyk, archiwista i organizator nauki. Do jej zainteresowań badawczych należały historia oświaty, nauki i kultury, dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego XVIII i XIX wieku oraz szkolnictwa galicyjskiego. Była wieloletnim kierownikiem Zakładu Historii Oświaty i Kultury, sekretarz naukowy i wicedyrektor ds. naukowych Instytutu Historii UJ.
15 X 1911
15 X 1911 w Krakowie urodził się mediewista polski prof. Józef Mitkowski (1911-1980), historyk, archiwista i badacz dziejów Krakowa. Pełnił funkcję kustosza w Wojewódzkim Archiwum Państwowym w Krakowie i Muzeum Narodowym w Krakowie. Na UJ kierownik Katedry Historii Polski do XV wieku. Wiceprezes Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.
15 X 1920
15 X 1920 w Rzeszowie urodził się prof. Antoni Podraza (1920-2008), nowożytnik polski i działacz ruchu ludowego. Naukowo zajmował się historią agrarną czasów nowożytnych i najnowszych, historią Ukrainy i podziałami historyczno-geograficzne oraz regionalizacją Europy. Dwukrotnie pełnił funkcję dyrektora Instytutu Historii (1972-1978 oraz 1981-1987). Kierownik Katedry Historii Narodów ZSRR oraz Zakładu Historii Polski Nowożytnej. Honorowy prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego.
22 X 1885
22 X 1885 we wsi Ruda urodził się prof. Stanisław Kot (1885-1975), historyk, działacz ruchu ludowego, polityk i dydaktyk. Wybitny znawca historii polskiej kultury i wychowania oraz badacz stosunków kulturalnych Polski z Zachodem, ruchów religijnych okresu reformacji oraz historii i korzeni polskich idei politycznych. Kierownik Katedry Historii Kultury. W czasie II wojny minister bez teki w Rządzie RP na Obczyźnie, potem minister spraw wewnętrznych, ambasador RP w ZSRR i w Rzymie.
26 X 1872
26 X 1872 we Lwowie urodził się nowożytnik polski prof. Wacław Sobieski (1872-1935), jeden z twórców tzw. nowej krakowskiej szkoły historycznej. Opus magnum jego twórczości to 3-tomowe Dzieje Polski. W pracach naukowych zawsze starał się iść zgodnie z prawdą, nawet jeśli wiązało się to z konsekwencjami dla niego niezbyt przychylnymi z powodów politycznych. W swojej twórczości zwracał uwagę na związki przyczynowo-skutkowe i rolę czynników społeczno-gospodarczych jako istotnych w postrzeganiu przeszłości. Wypromował ponad 50 doktorantów. W czasie swoich studiów prezes Koła Naukowego Historyków Studentów (1895/96). Współuczestnik delegacji polskiej na Kongresie Pokojowym w Wersalu (1919).
2 XI 2018
2 XI 2018 zmarł mediewista polski prof. Jerzy Wyrozumski (1930-2018), nazywany ,,Mistrzem”. Urodził się w 1930 r. w Trembowli na Kresach. Jego zainteresowaniami badawczymi były historia gospodarcza, zwłaszcza zaś gospodarka solna, ruchy społeczno-religijne w Europie oraz historia Krakowa. Przez studentów ceniony za dobry warsztat historyka. Nawet wypadki prądu nie powstrzymały profesora przed prowadzeniem zajęć choćby w otoczeniu zapalonej świecy. W latach 1981–1987 dziekan Wydziału Filozoficzno-Historycznego, a do 1990 roku prorektor UJ. Prezes Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, sekretarz generalny Polskiej Akademii Umiejętności. Aby poznać ciekawostkę związaną z jego imieniem, zachęcamy do obejrzenia rozmowy z prof. Wyrozumskim : http://www.archiwum.uj.edu.pl/jerzy-wyrozumski
6 XI 1939
6 XI 1939 Sonderaktion Krakau: brutalne aresztowanie 183 przedstawicieli polskiej nauki, których wywieziono do niemieckich obozów koncentracyjnych Sachsenhausen, a następnie Dachau. Za sprawą akcji Sonderaktion Krakau Uniwersytet został zamknięty i zmuszony do prowadzenia działalności w sposób tajny. Wśród aresztowanych znaleźli się historycy Wydziału Filozoficznego UJ: Henryk Batowski, Jan Dąbrowski, Władysław Konopczyński, Kazimierz Lepszy, Sylwiusz Mikucki, Ludwik Piotrowicz, Kazimierz Piwarski, Władysław Semkowicz, Stanisław Szczotka oraz Józef Wolski.
Odsyłamy do filmiku: http://www.archiwum.uj.edu.pl/kartki-z-dziejow-uniwersytetu-jagiellonskiego/-/journal_content/56_INSTANCE_25Bq/1445705/143849901
24 XI 1996
24 XI 1996 zmarł prof. Stanisław Cynarski (1923-1996). Urodził się 18 sierpnia 1923 r. w Różance koło Strzyżowa. Do jego zainteresowań badawczych należały kultura szlachecka, zwłaszcza zaś zagadnienie polskiego sarmatyzmu, ale też stosunki polsko-włoskie w XVII wieku oraz kwestie wyznaniowe w Polsce w XVI i XVII wieku. Zajmował się też historią Polski w XVI wieku i historią regionalną Małopolski. W 1979 roku został kierownikiem Zakładu Historii Powszechnej Średniowiecznej. Ponieważ łączyły go dobre stosunki ze studentami, wybrano go w 1984 roku na zastępcę dyrektora Instytutu Historii do spraw dydaktycznych. Członek Zarządu PTH Oddział w Krakowie, członek Komisji Historycznej PAN w Krakowie. Honorowy obywatel miasta Krosna.
26 XI 1880
26 XI 1880 w Warszawie urodził się nowożytnik prof. Władysław Konopczyński (1880-1952), historyk, erudyta i poliglota. Do jego zainteresowań badawczych należały czasy saskie i stanisławowskie. Aresztowany podczas akcji ,,Sonderaktion Krakau”, po zwolnieniu wykładowca na tajnym nauczaniu na UJ. Dziekan Wydziału Filozoficznego UJ. Poseł na Sejm w latach 1922−1927. W 1948 zmuszony przez komunistów do rezygnacji z pracy na UJ z powodów politycznych. Współtwórca i pierwszy redaktor naczelny Polskiego Słownika Biograficznego.
27 XI 1768
27 XI 1768 w Lublinie urodził się Jerzy Samuel Bandtkie (1768-1835), bibliotekarz, bibliograf, filolog i językoznawca, zajmujący się dziejami Śląska. Jako kierownik Biblioteki Jagiellońskiej, uporządkował jej zbiory i otworzył czytelnie publiczną. Profesor bibliografii, którego dzieła dały podwaliny bibliografii archiwalnej. Uznany za twórcę pierwszej szkoły historycznej. Piastował funkcję dziekana oraz senatora Rzeczypospolitej Krakowskiej jako reprezentant UJ.
1 XII 1893
1 XII 1893 w Lipnicy urodziła się prof. Zofia Kozłowska-Budkowa (1893-1986), specjalistka z dziedziny NPH. Do jej zainteresowań badawczych należały NPH, źródłoznawstwo i historia UJ. Ocaliła podczas okupacji bezcenne zbiory Seminarium Nauk Pomocniczych Historii. W 1956 powołała do życia ,,Małopolskie Studia Historyczne” (od 1967 ukazujące się jako ,,Studia Historyczne”). Perfekcjonistka w swoich pracach naukowych.
4 XII 2004
4 XII 2004 zmarł prof. Mirosław Frančić (1926-2004), badacz historii społecznej. Naukowo zajmował się dziejami społeczno-gospodarczymi Polski XVIII–XX wieku i polską diasporą w Stanach Zjednoczonych Ameryki, ale też kulturą dawną i współczesną, sztuką, polityką oraz historią Polski i powszechną od połowy XVII do XX wieku. Prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego, a w grudniu 2003 r. otrzymał nawet tytuł prezesa honorowego.
5 XII 1924
5 XII 1924 w Ropicy Polskiej koło Gorlic urodził się prof. Marian Zgórniak (1924-2007), historyk wojskowości i prawnik. Do jego zainteresowań badawczych należały problematyka polityczno-wojskowa, dzieje nowożytnej Polski (kwestie społeczno-ekonomiczne), powstania narodowe i emigracja popowstaniowa w XIX wieku oraz sztuka głównie XIX i XX wieku, ale też historyzm i malarstwo historyczne. Profesor UJ oraz Krakowskiej Szkoły Wyższej im. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego. Żołnierz Związku Walki Zbrojnej i AK, więzień gestapo i niemieckich obozów koncentracyjnych. Wypromował ponad 300 magistrów i 30 doktorów.